ΑΡΧΕΙΟ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ 20.01.2013 Εφημερίδα "Καθημερινή"
Μπλουζ, όπως μελαγχολία, αλλά με χαρά
Της Χριστινας Σανουδου
Τι συνδέει μία μουσική «κοινότητα» στην Ελλάδα με τους φτωχούς Αφροαμερικανούς καλλιεργητές μπαμπακιού του αμερικανικού Νότου, που περνούσαν τις ελεύθερες ώρες τους στα περίφημα «juke joints», πίνοντας φτηνό ουίσκι και πειραματιζόμενοι με αυτοσχέδιες κιθάρες από κουτιά πούρων; Τίποτα λιγότερο από την αγάπη τους για ένα μουσικό είδος, που γεννήθηκε στο Δέλτα του Μισισιπί στα τέλη του 19ου αιώνα για να εξαπλωθεί σταδιακά σε ολόκληρες τις ΗΠΑ και να κατακτήσει όλο τον κόσμο. Από καθιερωμένες μπάντες με πλούσια δισκογραφία και διεθνή καριέρα, όπως οι Blues Wire, έως τους νεαρούς μουσικούς που μεγάλωσαν ακούγοντας ροκ και αργότερα άρχισαν να εξερευνούν τις «ρίζες» τους, η εγχώρια μπλουζ σκηνή παραμένει ζωντανή εδώ και τρεις δεκαετίες. Και τα τελευταία χρόνια ανοίγεται ξανά στο ευρύ κοινό.
Οι συνέπειες της οικονομικής κρίσης, που απομάκρυναν αρκετούς από τα ακριβά νυχτερινά κέντρα, οι επιρροές από Ευρώπη και Αμερική, όπου τα διάφορα παρακλάδια του είδους -όπως το μπλουζ ροκ- έχουν επιστρέψει στο προσκήνιο, μια τάση αναζήτησης νέων ακουσμάτων ή η ύπαρξη περισσότερων συναυλιακών χώρων είναι ορισμένες από τις ερμηνείες για την αναζωπύρωση του ενδιαφέροντος γύρω από την μπλουζ. «Υπάρχουν είδη που αντέχουν στον χρόνο και ανά περιόδους ακούγονται περισσότερο.
Ισως επειδή διανύουμε δύσκολες εποχές, ο κόσμος γυρίζει σε τέτοια είδη μουσικής», αναφέρει ο Ηλίας Ζάικος των Blues Wire, συγκρότημα-σταθμός στην ιστορία της ελληνικής σκηνής με τρεις δεκαετίες σταθερής παρουσίας. «Οποιος έχει υγιές ενδιαφέρον για τη μουσική οφείλει να ψάξει στο παρελθόν, και όποιος το κάνει αναπόφευκτα ανακαλύπτει τα μπλουζ», συνεχίζει, αναγνωρίζοντας ότι σήμερα παρατηρεί περισσότερους νέους στις εμφανίσεις της μπάντας.
Οι νέοι ξέρουν
Για τον Μπόρις Βουτσίνο που, αν και αναγνωρισμένος μουσικός με αξιόλογες συνεργασίες στο βιογραφικό του, έχει πλέον εγκαταλείψει τα μουσικά «κυκλώματα» και κερδίζει τα προς το ζην παίζοντας στους δρόμους της Αθήνας, η πρώτη ένδειξη μιας νέας στροφής προς την μπλουζ ήταν η αλλαγή στις αντιδράσεις των νεαρών περαστικών. Ενώ για ένα διάστημα οι πιτσιρικάδες τον ρωτούσαν «τι είναι αυτό που παίζεις;», εκπλήσσοντάς τον με την άγνοιά τους, πλέον τον προσεγγίζουν για να του πουν ότι προσπαθούν να παίξουν και οι ίδιοι. Υποστηρίζει, ωστόσο, ότι η αναβίωση αφορά ποικίλα καλλιτεχνικά ρεύματα εποχών, που θυμίζουν κάπως τη δική μας - όπως το 1929.
Ταυτόχρονα, αναβιώνει και η αισθητική των δεκαετιών '60 και '70, όταν η μπλουζ ανακαλύφθηκε εκ νέου και απογειώθηκε μέσα από τους πειραματισμούς μουσικών παγκόσμιας εμβέλειας, όπως οι Rolling Stones, ο Τζίμι Χέντριξ, ο Ερικ Κλάπτον κ.ά. Κάτι αντίστοιχο, σε μικρότερη κλίμακα, είχε συμβεί το 1980, όταν η κυκλοφορία της ταινίας «Βlues Brothers» ενθάρρυνε μια γενιά εφήβων να διερευνήσει το μουσικό υπόβαθρο των αντισυμβατικών ηρώων.
«Νομίζω πως δεν πρόκειται για εμπορική αναβίωση», προσθέτει ο μουσικός, διευκρινίζοντας ότι δεν βλέπουμε μόνο πιστή αντιγραφή, αλλά και δημιουργικούς πειραματισμούς.
Με το Διαδίκτυο και τους παλιούς
Οι επιπτώσεις της κρίσης στην μπλουζ σκηνή μετριάζονται κάπως από τη δυνατότητα προβολής των νεοεμφανιζόμενων καλλιτεχνών μέσω του Διαδικτύου. Πέρα από πλατφόρμες όπως το MySpace, υπάρχουν και oι εξειδικευμένοι ιστότοποι. Οι πιο γνωστοί είναι το blues.gr του Γιάννη Ρουσοχατζάκη και το bluesway.gr του Θεόφιλου Μπαγιάστα, ενώ στο Facebook υπάρχει και η «Βlues ελληνική κοινότητα». Μηχανικός αυτοκινήτων στο επάγγελμα, αφιερώνει τον ελεύθερο χρόνο του στην προώθηση ελληνικών συγκροτημάτων - χωρίς οικονομικό όφελος. «Το μπλουζ είναι το πάθος μου», εξομολογείται, περιγράφοντας με ενθουσιασμό την αγνή ακόμα κοινότητα των μπλουζ συγκροτημάτων στην Ελλάδα.
Πράγματι, αρκετοί νεότεροι μουσικοί αναγνωρίζουν ότι τους στήριξε η προηγούμενη γενιά: «Μας βοήθησαν οι παλιοί, όπως ο Ζάικος», λέει ο Παύλος Καραπιπέρης. Ο ίδιος ο Ηλίας Ζάικος αναφέρει πόσο τον ενδιαφέρουν οι νέες μπάντες, αλλά και πόσο είχε συγκινηθεί από την αποδοχή του κοινού στις πρώτες εμφανίσεις των Blues Wire στο εξωτερικό. Λεπτή είναι και η γραμμή, που διαχωρίζει τους «φανατικούς» οπαδούς της μπλουζ από τους μουσικούς.
Μεγάλο ποσοστό όσων αγαπούν το μπλουζ επιχειρούν να παίξουν μουσική, όχι επιδιώκοντας την καταξίωση, αλλά επειδή «έχουν ανάγκη να εκφράσουν κάτι», είναι η εκτίμηση του Γιάννη Παχύδη, αρμονίστα των Daddy's Work Blues Band, που «δανείστηκαν» το όνομά τους από τραγούδι των Blues Wire.
Μπάντες χωρίς δική τους μουσική σκηνή.
Τα τελευταία χρόνια αρκετές μουσικές σκηνές φιλοξενούν και μπλουζ μπάντες, πολλές εκ των οποίων έχουν κάνει την εμφάνισή τους σχετικά πρόσφατα. Εντούτοις, στην πλειονότητά τους εστιάζουν στις επανεκτελέσεις γνωστών κομματιών -τα «blues standards»- ενώ μόνο ένα μικρό ποσοστό έχει να επιδείξει καινούριες συνθέσεις ή διασκευές με προσωπικό χαρακτήρα.
Ανάμεσά τους, οι Βlues Wire και οι εξίσου μακρόβιοι Blues Cargo, αλλά και νεότερα σχήματα, όπως οι Small Blues Trap και οι Limpin Express.
«Το μπλουζ προσφέρει έδαφος για πειραματισμούς. Δεν είναι απλά ένα δωδεκάμετρο», υπογραμμίζει ο τραγουδιστής και αρμονίστας των Small Blues Trap, που έχουν ως έδρα μια κωμόπολη του νομού Φθιώτιδας. «Η έλλειψη μιας μουσικής σκηνής αφιερωμένης αποκλειστικά στην προώθηση των ελληνικών και ξένων μπλουζ συγκροτημάτων, όπως ήταν κάποτε το «Βlueshall» στην Αθήνα και το «Παρλαράμα» στη Θεσσαλονίκη, αποτελεί εμπόδιο στη διάδοση του είδους». Ειδικά στην επαρχία, «ο κόσμος διψάει για μουσική, αλλά συχνά δεν υπάρχουν μουσικά στέκια με χαρακτήρα», συνεχίζει.
Στις μεγάλες πόλεις, οι φαν της μπλουζ έχουν στη διάθεσή τους ορισμένα «αφοσιωμένα» καφέ και μπαρ, όπου κατά καιρούς πραγματοποιούνται συναυλίες. Τα πιο ιστορικά μπλουζ στέκια της Αθήνας είναι το «Blues» των Νίκου Καρέλλου και Φώτη Ξενάκη στην Πανόρμου, που λειτουργεί από το 1981, και το «Γρανάζι» στο Περιστέρι, ημιυπόγειο μπαρ που παραπέμπει σε άλλο χωροχρόνο. Ο εδώ και 32 χρόνια ιδιοκτήτης, μπάρμαν και υπεύθυνος των μουσικών επιλογών του «Γραναζιού», Θανάσης Αποστολάκος, έχει συμβάλει στη διαπαιδαγώγηση πολυάριθμων σημερινών μουσικών. «Ολοι οι μεγάλοι ροκ καλλιτέχνες ξεκίνησαν από την μπλουζ και κατέληξαν στην μπλουζ», σημειώνει. «Η μπλουζ δεν είναι τέχνη, είναι συναίσθημα».
«Η μπλουζ είναι πιο άμεση, πιο αυθεντική μουσική. Γι' αυτό αρέσει σε όλες τις ηλικίες, ενθουσιάζει ακόμα και κοινό με τελείως διαφορετικά ακούσματα», τονίζει ο Ανδρέας Γκομόζιας, από τους παλιούς του χώρου, μέλος των δημοφιλών τη δεκαετία του '80 Blues Family και σήμερα κιθαρίστας και τραγουδιστής των Blues Revenge.